Collectieve arbeidsovereenkomst

Bepaalde arbeidsvoorwaarden kunnen collectief geregeld worden in plaats van in elke individuele arbeidsovereenkomst. Hiertoe bestaan verschillende mogelijkheden:

• Een ondernemings-CAO: deze wordt overeengekomen met de representatieve vakbonden. Op grond van de Wet CAO bindt een dergelijke CAO de werknemers die lid zijn van de betrokken vakbonden.
• Een ondernemingsovereenkomst: dit is een overeenkomst die wordt aangegaan tussen een OR en een onderneming. Deze werkt niet zomaar automatisch door in de arbeidsovereenkomsten.
• Het reglement of de personeelsgids: dit betreft een collectieve regeling die van toepassing wordt verklaard in individuele arbeidsovereenkomsten. Het is belangrijk in deze arbeidsovereenkomsten ook een eenzijdig wijzigingsbeding op te nemen, zodat wijzigingen in deze collectieve regeling (die bijna maandelijks geschieden) automatisch vervolgens doorwerken in de arbeidsovereenkomst.
• Ordervoorschriften: dit is een directe uitwerking van de gezagsverhouding tussen partijen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de eis dat men goed gekleed is of bijvoorbeeld aan het begin en eind van de dag moet klokken.

Maar liefst 85% van de werknemers in Nederland vallen onder ongeveer 500 CAO’s. De meest voorkomende CAO’s betreffen bedrijfstak-CAO’s. Van belang voor werkgevers en werknemers zijn vooral de bepalingen over arbeidsvoorwaarden (salariëring, vakantie en opzegtermijnen).

Is een bedrijfstak-CAO van toepassing? Dit kan op verschillende manieren worden achterhaald, waarbij de meest voorkomende manier is te kijken of in de arbeidsovereenkomst de toepasselijkheid wordt bedongen. Daarnaast is het mogelijk om een algemeen verbindende (avv) CAO te hebben. De derde mogelijkheid is toepasselijkheid, omdat een werkgever respectievelijk een werknemer verbonden is aan één van de contracterende CAO-partijen.

1. Is de CAO toepasselijk verklaard in de individuele arbeidsovereenkomst?
   – Zo ja, dan zijn beide partijen aan de CAO gebonden.
   – Zo nee, dan naar vraag 2.
2. Is de CAO algemeen verbindend verklaard?
   – Zo ja, dan zijn beide partijen verplicht de CAO na te leven.
   – Zo nee, dan naar vraag 3.
3. Is de werkgever CAO-partij of gebonden doordat hij lid is van de contacterende
   werkgeversvereniging?
   – Zo ja, dan naar vraag 4.
   – Zo nee, dan geen toepasselijkheid. Men moet afgaan op de individuele
   arbeidsovereenkomst of het gebruik.
4. Is de werknemer gebonden doordat hij lid is van een contracterende vakbond?
   – Zo ja, dan is er gebondenheid van beide partijen aan de CAO.
   – Zo nee, dan is de werkgever op grond van art. 14 Wet CAO wel verplicht de CAO toe te
   passen, maar is de werknemer daaraan niet gebonden en kan hij zich beroepen op
   andersluidende bedingen.

Een CAO kan nooit voor langer dan vijf jaar worden afgesloten. De meeste CAO’s hebben een looptijd van 1 of 2 jaar. Een tweede opmerking betreft de nawerking van een CAO. Vaak zijn partijen nog aan het onderhandelen indien de looptijd verstrijkt. De oude CAO werkt dan door, tenzij hier expliciete afspraken over worden gemaakt. Dit is anders bij mensen die gebonden zijn aan een CAO via een algemeen verbindend verklaring. Deze werkt immers niet na.